کوه ها بسیار بزرگ و غول پیکرند. آدمی از تماشای آنها شاید چنین بیندیشد که کوه ها هیچ گاه در گذشته تغییر شکل نداده و در آینده نیز به همین گونه باقی خواهند ماند .
ولی زمین شناسان با مطالعات خود درباره ی کوه ها ثابت کرده اند که آنها همیشه به یک شکل نبود ، بلکه پیوسته دگرگون می شوند .
نخست ، دگرگونی های خاصی که بر سطح زمین وارد آمده ، سبب پیدایش کوه ها شده اند .
کوه ها پیوسته در حال از بین رفتن و یا دگرگون شدن هستند . از باب مثال ، یخی که بر پیکر کوه می بندد سبب می شود که قسمتی از دیواره های آن فرو بریزد . همچنین ، آب باران و جریان آب های دیگر باعث جداشدن سنگریزها و خاک از کوه ها هستند . گه گاه حتی مرتفع ترین کوه ها ممکن است به صورت تپه های پست و بلند و یا حتی دشت در آیند .
زمین شناسان کوه ها را به چهار دسته تقسیم می کنند .
این تقسیم بندی از لحاظ چگونگی ساختمان آنها ست . با این وصف همه ی کوه ها از این نظر با هم مشترکند که همه بر اثر دگرگونی های خشنی پدید آمده اند که میلیون ها سال پیش بر سطح زمین رخ داده است .
انواع چهارگانه ی کوه ها بدین قرارند :
۱- کوه های چین دار که از لایه های سنگی درست شده اند . این لایه ها بر اثر فشار زیاد درهم فشرده شده و به گونه ی چین های بزرگ در آمده اند.
وقتی این گونه کوه ها رامی بینید در می یابید که در بسیاری از نقاط ، لایه های سنگ ، به گونه ی قوسی ، برآمدگی یا فرورفتگی پیدا کرده که این نیز بر اثر فشردگی و فشار سطح زمین پدید آمده است .
کوه های آپالاش و کوه های آلپ دو نمونه از کوه های چین دارند .
2- کوه های گنبدی در این کوه ها لایه های سنگی طوری به سمت بالا فشرده اند که گنبد هایی آبله گون ، پدید آورده اند .
در بسیاری از مواد ، گدازه های ذوب شده باعث برآمدگی این لایه های سنگی می شوند . یعنی همان گدازه هایی که ، با فشار زیاد ، از سطح زیرین زمین بیرون می آیند.
کوه های بلاک هیلز ، در داکوتای جنوبی ( در آمریکا ) نمونه ای از کوه های گنبدی است .
۳- کوه های قطعه ای کوه هایی هستند که بر اثر قاچ خوردگی یا شکستی که در پوسته ی زمین می دهد ، پیدا شده اند .
یعنی آنکه تکه های بسیار بزرگی از سنگ که قبلاً بر روی زمین خوابیده بودند، از جای خود بطور مستقیم یا کج برخاسته واین کوه ها را پدید آورده اند .
مثلاً رشته ی سیرانوادا تکه سنگی است به طول 650 و پهنای 130 کیلومتر .
۴- کوه های آتشفشان از گدازه ها ، خاکستر و اشیای نیم سوخته ای درست می شوند که از اندرون زمین ، بیرون ریخته می شوند .
معمولاً یک کوه آتشفشان به شکل مخلوطی است که سوراخ یا دهانه ای هم برفراز قله ی خود دارد . برخی از کوه های مشهور آتشفشان عبارتند از:
رِینیر ، هود و شَستا در ایالات متحده ی آمریکا ، کوه فوجی یاما در ژاپن ، و کوه وِزو در ایتالیا .
مطالبی که تا اینجا گفتیم راجع به کوه هایی بود که تنها در یک مرحله شکل گرفته اند . ولی بسیاری از رشته کوه ها چند مرحله از این مراحل چهارگانه را پیموده و به شکل کنونی خود رسیده اند . مانند راکیز ، که مجموعه کوه هایی است از نوع قطعه ای ، چین دار ، گنبدی و حتی آتشفشان .
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0